Wie vertrouwen we nog?

Twee nieuwsberichten trokken de voorbije week mijn aandacht. Beleggers dumpten massaal het aandeel van Facebook (sinds kort Meta).  Het bedrijf zag op één dag een kwart van zijn beurswaarde in rook opgaan. In Denemarken is dan weer ‘het rijk van de vrijheid’ aangebroken. De inwoners hebben er groot vertrouwen in de politiek en de aanpak van de coronacrisis door hun regering, zo berichtte De Standaard. Twee verschillende werelden met telkens één constante: vertrouwen, of het gebrek aan vertrouwen. Maar wie vertrouwen we nog écht?

 Het is intussen een torenhoog cliché, maar wel met een hoog waarheidsgehalte: vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Vertrouwen is  altijd broos en nooit onvoorwaardelijk. Een vertrouwensbreuk is vaak aanleiding tot een breuk in de relatie en de samenwerking.

Het is sinds langere tijd een internationale trend dat het vertrouwen in gevestigde instellingen zwaar onder druk staat.In België keert 1 op 2 burgers zich sinds 5 jaar af van het gevestigde systeem (politiek, economie, media), zo signaleerde ik hier al bij herhaling. De aanslepende coronacrisis heeft sindsdien alleen maar voor een accelerator gezorgd. In een wereldwijd onderzoek van Edelman blijkt dat dit geen louter Belgisch verschijnsel is. Amper 1 op 2 burgers heeft nog vertrouwen in hun overheid.

In het voorjaar van 2020 - bij het uitbreken van de coronacrisis - stelden nog 2 op 3 burgers hun vertrouwen in hun overheid. Deze significante daling van het vertrouwen is vooral toe te schrijven aan het ‘falende’ optreden van overheden in de aanpak van de coronacrisis. Met aanvankelijk hooggestelde verwachtingen en beloftes over een nakend 'rijk der vrijheid' die nadien niet werden ingelost. Opmerkelijk is ook dat 42 percent van de Belgen vreest dat 2022 niet beter zal worden dan het voorbije jaar. De Belgen behoren daarmee samen met Japanners, Turken en Fransen tot de meest pessimistische landen in de wereld, op basis van een ander recent onderzoek van Ipsos.
 
Met het vertrouwen in de media is het al niet veel beter gesteld, zo leert dan weer de studie van Edelman. Wereldwijd genieten zij het vertrouwen van 50 percent van de burgers. Maar dat betekent ook dat 1 op 2 burgers de media wantrouwen.  Het verbaast dan ook niet dat media (zowel traditionele als sociale media) steeds vaker voorwerp zijn van kritiek (soms terecht), maar ook van ontoelaatbare intimidatie en agressie ten aanzien van journalisten, zoals tijdens de recente betogingen van tegenstanders van het coronabeleid in binnen- en buitenland nog is gebleken.
 
Opmerkelijk, en hoopvol, is dat de bedrijfswereld in het algemeen  nog steeds het vertrouwen geniet van een ruime meerderheid van de wereldbevolking (61 percent). En dat vertrouwen is constant gebleven doorheen de coronacrisis van de voorbije 2 jaar. Het lijkt er steeds meer op dat bedrijven zich opwerpen als deel van de oplossing om uit de crisis te komen, eerder dan overheden.
 
In de mate dat vertrouwen de basis vormt van elke samenwerking, en elke relatie tussen mensen onderling, maar ook tussen overheden en burgers, en tussen merken en consumenten, vormen deze tendensen een belangrijk signaal. Het gaat niet goed met het vertrouwen in het systeem. Hoe hieraan te remediëren? In essentie komt het neer op een simpele formule: zeggen wat je gaat doen, en doen wat je zegt. Een goed evenwicht tussen heldere en geloofwaardige communicatie en daadkracht. Of ook: doe wat je belooft, of beloof anders niets. Eerlijk duurt nog altijd het langst. Dat weet intussen ook Marc Zuckerberg.