Wie gelooft die mensen nog?

Het vertrouwen in overheid, ondernemingen, media en zelfs NGO’s heeft wereldwijd een historisch dieptepunt bereikt. Dat blijkt uit de nieuwste vertrouwensbarometer van consultancybureau Edelman. De trend is niet nieuw maar doet wel alarmbellen afgaan, want onderbouwt het groeiend succes van anti-systeem/establishment bewegingen. De vertrouwensbreuk is het grootst onder het brede publiek. En dat is evenzeer zorgwekkend.  Het maakt de noodzaak van een sterk corporate merk en maatschappelijke 'purpose' voor ondernemingen belangrijker dan ooit.

Uit de Trust Barometer, uitgevoerd in 28 landen onder 33.000 respondenten, blijkt dat mensen zich steeds meer zorgen maken over de toenemende ongelijkheid in de samenleving. Het doorgeslagen kapitalisme wordt gevreesd maar tegelijk verwachten veel mensen dat het bedrijfsleven de grote kwesties van deze tijd oplost. Onzekerheid rond werk is eveneens een belangrijke drijver van het afnemende vertrouwen. Mensen zijn bang om hun baan kwijt te raken. Ze zijn bang voor automatisering en ze zijn bang voor immigranten die hun baan voor hun neus wegkapen. 

Niet iedereen reageert op dezelfde manier op een turbulente wereld. Er gaapt een steeds grotere vertrouwenskloof tussen wat in het onderzoek het ‘goed geïnformeerde’ en het ‘algemene’ publiek wordt genoemd. De eerste groep bestaat uit mensen die hoog opgeleid zijn, een zekere welvaart hebben, het nieuws volgen en toegang hebben tot kennis en informatie. Zij beoordelen de betrouwbaarheid en competentie van de overheid en het bedrijfsleven veel positiever dan het algemene publiek dat getroffen wordt door tijdelijk werk, fake news en informatiebubbels. 
 
Het zal in het licht van recente verkiezingsuitslagen in de Westerse wereld, en massale protestbewegingen in vele landen, niet verwonderen dat vooral de overheid kampt met een vertrouwenscrisis. De overheid wordt niet in staat geacht om problemen als werkonzekerheid, herscholing en dolgedraaid kapitalisme snel bij te sturen. In een reactie zegt consultant Olivia Heerenveen van Edelman in het Nederlandse communicatievakblad Adformatie dat het erop lijkt dat de overheid het momentum kwijt is. ‘Veranderingen duren te lang, het gaat te traag’, meent zij.
Overheden, ondernemingen, media en NGO’s moeten dringend het vertrouwen herstellen om morgen te overleven. Dat zal een lang volgehouden inspanning vragen. Vertrouwen komt te voet, en gaat te paard, leert het spreekwoord. Tien jaar na de bankencrisis en ondanks verdienstelijke inspanningen kampen vele banken nog steeds met een vertrouwenscrisis in het publiek. In het onderzoek geeft 70 percent van de kaderleden aan dat het beheren van de goede reputatie van hun onderneming een absolute topprioriteit is. Een sterke corporate merk, een geloofwaardige ‘purpose’ en consequent gedrag zijn meer dan ooit belangrijke hefbomen om het vertrouwen terug te winnen.