Wereld in verdedigingsmodus

We moeten er ons bij neerleggen dat we nog geruime tijd met het coronavirus zullen moeten leven, en overleven. Het wordt steeds duidelijker dat de impact ingrijpend is in vele maatschappelijke domeinen en niet van tijdelijke aard zal zijn. Dat geldt in het bijzonder voor de beleveniswereld van grote groepen mensen en consumenten. Zij schakelen over naar een verdedigingsmodus.

Enkele weken geleden schreef ik hier over de vier basisdrijfveren van menselijke gedrag, die universeel zijn en van alle tijden. Het gaat dan om de 4 V’s: Verkennen, Verbinden, Veroveren en Verdedigen. En de vraag stelt zich welke drijfveer ten gevolge van de coronacrisis zal komen boven drijven. Recent internationaal onderzoek van het trendstudiebureau WGSN toont aan dat de drijfveer van Verdedigen zich stilaan opwerpt als de dominante drijfveer. En dat geldt ook voor ons land, zo lijkt het er steeds meer op.
 
Enkele betekenisvolle signalen op een rijtje:

• Onzekerheid over gezondheid: een goede gezondheid is al altijd een basisbehoefte van mensen geweest, maar de coronacrisis maakt dat gezondheid vandaag de allerhoogte prioriteit is voor mensen;
• Financiële onzekerheid: mensen maken zich steeds meer zorgen over de financiële gevolgen van de crisis op hun financiële situatie. Ondanks lage (of zelf negatieve) rentes gaan mensen meer sparen dan ooit voordien. De economische impact van de crisis lijkt ingrijpender dan de gezondheidsimpact;
• Het eenzaamheidssyndroom: als gevolg van deze coronacrisis worden we gedwongen afstand te houden, in een bubbel te leven, en onze sociale contacten tot een strikt minimum te beperken. Eenzaamheid knaagt aan het mentale welbehagen van zowel jongeren als ouderen;
• Op zoek naar de waarheid: wie moeten we nog geloven? In een wereld waarin fake news al enkele jaren piekt, heeft de coronacrisis als een accelerator gezorgd van hele leugens en halve waarheden. In het bijzonder over de oorsprong van het virus, en de zoektocht naar een vaccin;
• Een stijgend onveiligheidsgevoelen: de crisis maakt dat de buitenwereld als meer bedreigend en gevaarlijk wordt gepercipieerd dan ooit voordien. Grote groepen mensen sluiten zich op in hun veilige ‘cocon’, of plooien terug op hun ‘heimat’.

 
Het ziet er naar uit dat deze tendensen zich ook in 2021 zullen bevestigen. Een tweede coronagolf in vele Europese landen bevestigt dat de oorlog tegen het virus nog lang niet is gewonnen. Mensen zullen dus nog voor een langere periode in een verdedigingsmodus verblijven. Het zet de deur verder open voor gevaarlijke rattenvangers van allerlei slag en pluimage.
 
Verdedigen is een natuurlijke en legitieme reflex van mensen wanneer gevaar dreigt. Maar het houdt ook gevaarlijke neveneffecten in. Voor wie het goed meent met de mens en de mensheid, is het de komende maanden essentieel om hoop te brengen in plaats van angst te zaaien. Om vertrouwen te wekken in plaats van wantrouwen te poken. Om mensen te verbinden in plaats van te verdelen. Om vooruit te gaan in plaats van terug te plooien op het verleden. 
Het is een morele verplichting voor elk van ons.