We leven in een consumptiebubbel

Sommigen onder ons beginnen stilaan hun koffers te pakken voor een welverdiende vakantie. We trekken er straks opnieuw massaal op uit, na de sombere coronajaren, en willen ook eventjes de andere crisissen vergeten. Het geld mag terug rollen. Zeker voor de Belgen. Onze economie, inclusief de inflatie, doet het zelfs beter dan die van de buurlanden, titelden kranten de afgelopen dagen. Er is  sprake van een heuse consumptiebubbel. Maar hoelang blijft dat duren?

Vorige week was ik gastspreker op het grote congres van de retailsector in België, georganiseerd door Gondola. Voor de deur stonden protesterende medewerkers van Delhaize hun eisen kracht bij te zetten, maar binnen heerste een licht euforische sfeer. In mijn presentatie over de impact van de crisis op het consumentengedrag gewaagde ik van een heuse “consumptiebubbel” op dit moment in ons land. Er is een tijdelijke koopkrachtimpuls door een combinatie van significante indexering van lonen en uitkeringen van gemiddeld 11 percent (als gevolg van de sterk gestegen prijzen in 2022), in combinatie met een even significante daling van de energieprijzen. En die daling is in België zelfs veel sterker dan in de meeste Europese landen. Wat dan weer maakt dat de inflatie bij ons in mei is gedaald naar 2,7 percent, de laagste inflatie binnen de Europese Unie, op Luxemburg na (tegenover een gemiddelde van 6,1 percent in de EU). Dat komt omdat Belgen gemiddeld veel variabele energiecontracten hebben, de bluts met de beul dus. 
Daardoor beschikken de meeste Belgische consumenten vandaag over extra koopkracht die ze meteen ook graag consumeren. Wat dan weer goed is voor onze economie, en dat houdt ook de tewerkstelling in de meeste sectoren op peil (ook door de massale uitstroom van babyboomers uit de arbeidsmarkt). In tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland blijft de Belgische economie licht groeien, met 0,5 percent in het eerste kwartaal, terwijl de Duitse economie in een “milde” recessie is beland.
Sommige analisten, waaronder professor Gert Peersman van de Ugent, stellen zelfs dat  de indexering heel wat gezinnen in België overcompenseerde voor de inflatie. En hij heeft daar vanuit economisch oogpunt zelfs een punt. Maar het zal de consumenten en de economie, hier en nu, tijdelijk, een zorg wezen. 
Een belangrijke kanttekening is wel dat consumenten nog wel op de rem blijven staan als het op grote uitgaven aankomt, en dat geldt vooral in de woningbouw (bouw of aankoop van huizen en appartementen). Bouwbedrijven, makelaars en notarissen hebben daar de voorbije weken voldoende signalen gegeven die erop wijzen dat “de crisis” nog niet helemaal uit het hoofd van de consument is. We genieten op dit moment nog even van de spreekwoordelijke warme zomer, maar zijn terzelfdertijd ook bevreesd voor wat de herfst en de winter zullen brengen. 1 op 2 consumenten verwacht dat de crisis pas eind 2024, of zelfs 2025, achter ons zal liggen.
Ik spreek daarom ook van een tijdelijke consumptiebubbel door gestegen koopkracht omdat de indicatoren op middellange termijn, en internationaal, minder rooskleurig zijn. Want nog altijd als gevolg van de pandemie, gevolgd door de energiecrisis en de oorlog in Oekraëne, piekt de schuldenberg van nationale overheden in de hele wereld op recordniveaus die we sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer hebben gekend. De afbouw van die schuldenberg zal in de komende jaren, en van de komende generaties,  nog heel veel “blood, sweat, tears, and toil” vragen (om Winston Churchill te citeren). Van de Verenigde Staten tot België. Die olifant in de kamer, samen met een vergrijzende bevolking, gaat niet op vakantie deze zomer.
Bronnen: De Standaard, De Tijd, 2 juni 2023.