VTM-peiling: it's the agenda, stupid

Als er vandaag verkiezingen zouden plaats vinden, dan zouden Groen en Vlaams Belang de grootste sprong voorwaarts maken, zo blijkt uit de peiling die Het Laatste Nieuws en VTM afgelopen vrijdag bekend maakten. Beide partijen zouden hun aanhang verdubbelen in vergelijking met de verkiezingen van 2014. De peiling is geen echte verrassing en illustreert de kracht van maatschappelijke onderstromen én van de ijzeren wet van de agenda-setting in de politieke arena. Het worden nog 100 bitse campagnedagen.

In de politieke marketing regeert al lang de wet van de politieke agenda setting. Die wet stelt dat die partij of politicus die zijn eigen agenda (het thema waarmee de partij het sterkst wordt geassocieerd door de kiezers) tot inzet van de verkiezingen kan maken, het meeste kans maakt om de verkiezingen te winnen. Daarvoor moet dat thema over een langere periode – enkele maanden – centraal staan in de berichtgeving in de media (vandaag ook “sociale” media).  In binnen- en buitenland zijn er de voorbije decennia voorbeelden bij de vleet die deze wetmatigheid bevestigen. De thema’s die de voorbije maanden in ons land de actualiteit hebben gedomineerd zijn het migratiebeleid en het klimaat. Zij domineren het publieke debat: van televisie over sociale media tot de keukentafel, in menig gezin. Groen en Vlaams Belang hebben zich historisch het sterkst gepositioneerd op deze thema’s en zijn zelfs hun reden van bestaan (Groen op klimaat en Vlaams Belang op migratie). Wie ‘klimaat’ zegt, denkt al altijd meteen aan Groen. Wie ‘migratie’ zegt, denkt al decennia lang aan Vlaams Belang. Wat andere partijen ook proberen om deze thema’s te recupereren, het origineel blijkt steeds sterker dan een kopie. Zolang beide thema’s prominent aanwezig blijven op de publieke agenda (en dus in media en sociale media) aanwezig zullen zij beide partijen geen windeieren leggen bij de verkiezingen in mei.
 
Beide partijen surfen ook op de belangrijke maatschappelijke ‘anti-establishment’ onderstroom van mensen die zich radicaal afkeren van het heersende politieke en sociaal-economische systeem. Onderzoek leert dat 1 op 2 Belgen  zich al enkele jaren in de steek gelaten voelt door het ‘systeem’ of ‘establishment’, en daar ook in opstand tegen komt. Het systeem heeft in hun ogen gefaald, en is niet bij machte om hun problemen aan te pakken: van migratie tot klimaat. Daarom nemen zijzelf het heft in handen, grijpen – tijdelijk soms – de macht. Dat vertaalt zich in gele hesjes en klimaatspijbelaars. Gestructureerd maar heel vaak ook ongestructureerd. Met sociale media als hun ultieme megafoon. Groen en Vlaams Belang worden slapend rijk op deze onderstroom. Zij zijn er het politieke verlengstuk van.
 
Wat rest de andere partijen op 100 dagen voor de verkiezingen? Zij kunnen proberen hun thema hoger op de agenda te plaatsen (maar op dat podium zijn de plaatsen zeer beperkt). Zij kunnen de FUD-strategie hanteren naar de tegenstrevers (fear, uncertainty and doubt).  Het is een beproefde strategie van een uittredende regeringsploeg: ‘ik of de chaos’. Maar vandaag maakt dat weinig of geen indruk op ‘anti-establishment’ kiezers. Zij zijn immers niet bevreesd voor chaos. FUD versterkt hen alleen maar in hun eigen grote gelijk. Zij willen immers een radicale breuk met het verleden, een totale ommekeer. Het wordt een bitse verkiezingscampagne.