Vier krachten voor een sterk team

Vorige week schreef ik hier over het belang van verbindend leiderschap om een dam op te werpen tegen de polarisering in de samenleving en de luider klinkende roep om ‘een sterke leider’. ‘Maar hoe vul je verbindend leiderschap dan concreet in binnen een organisatie?’, vroeg iemand mij nadien. De sterkste teams tellen 4 profielen met elk hun eigen, maar complementaire kracht. Het geheel is dan groter dan de optelsom van de individuele krachten.

​‘De elf individuen misschien niet, maar onze ploeg was wel de beste’, legde de Nederlandse trainer Mark Van Bommel uit na het behalen van ‘de dubbel’ van RAFC Antwerp, de oudste voetbalploeg van België in het seizoen 2022-2023.[i] Zowel de landstitel winnen als de beker in een en hetzelfde seizoen, het lukt, maar niet vaak. Maar wat Van Bommel hier vooral wilde duidelijk maken: het sterkste team haalt de top, en dat is meer dan de optelsom van de individuele leden. Is dit straks ook de succesformule in het voetbal voor Union, of Anderlecht?
 
Het deed me denken aan het antwoord dat Steve Jobs ooit gaf op een vraag die peilde naar zijn favoriete businessmodel. Tot veler verbazing begon Jobs toen over het wereldwijde succes van The Beatles als zijn ultieme rolmodel. Het waren vier sterke individuen (John Lennon, Paul McCartney, Georges Harrison en Ringo Star), elk van hen met een eigen karakter en uitgesproken persoonlijkheid. En dat gaf bij momenten aanleiding tot spanningen en botsingen. Maar zolang ze erin slaagden om elkaar in balans te houden, waren The Beatles samen groter dan John, Paul, Georges en Ringo individueel. ‘Grote dingen zijn nooit het resultaat van één persoon, maar wel van een groep van mensen’, besloot Jobs. En zoiets horen uit de mond van het superego Jobs, dat kon tellen. Jobs stond niet bepaald bekend als een toonbeeld van samenwerking en teamspirit. Hij was eerder het prototype van autocratisch leiderschap, een verlichte despoot bij momenten. Ook wel een beetje een narcist, zoals vele leiders. Neem die vergelijking met The Beatles maar als een vorm van wishful thinking of van image building voor de galerij. Narcisten komen naar de buitenwereld vaak over als sympathiek en aaibaar, maar blijken binnenin manipulerende en machiavellistische bullebakken. 
 
Dat neemt niet weg dat in verlichte managementmiddens al wel enkele jaren het besef is doorgedrongen dat divers samengestelde teams ook de meest succesvolle teams zijn. Diversiteit slaat hier op het leiderschapsprofiel, ongeacht geslacht, leeftijd of etniciteit van de medewerkers. De beste organisaties bouwen continu vanuit die optiek aan hun teams, die op vlak van leiderschapsstijl zeer divers zijn. En succesvolle teams slagen erin om de vier krachten uit mijn boek ‘De toekomst is terug’ een plaats te geven in een harmonieus geheel, door vier profielen van medewerkers samen te brengen en als een ploeg te laten samenwerken. 
 
Elk team heeft eerst en vooral nood aan ‘verkenners’ die (voor)voelen hoe de wereld verandert. De strategie en het realiseren van de doelstellingen worden toevertrouwd aan ambitieuze ‘veroveraars’, die gaan voor het resultaat. Die verkenners en veroveraars zijn gericht op de buitenwereld en willen vaak zo snel gaan dat ze botsen op de limieten van de eigen organisatie (en teamleden). Daarom zijn er ook ‘verbinders’ nodig, die de gepaste bruggen kunnen slaan naar interne medewerkers en extern naar klanten en andere stakeholders. En als vierde profiel heeft elke organisatie (en elk team) ‘verdedigers’ nodig, die de identiteit, de cultuur en de waarden van de onderneming borgen en bewaken. 
 
Die vier profielen zijn zeer verschillend, en tegelijk zeer complementair, net zoals onze vier krachten dat zijn. De sterkste teams zijn teams waarin de 4 V’s in hoofde van hun leden maximaal in harmonie samenwerken. Maar ook teams die inherente spanningen en conflicten (die deel zijn van elk bestaan) weten uit te praten, en op te lossen, in het belang van het grotere geheel. 
 
Daar ligt een grote verantwoordelijkheid voor de leider van het team (m/v/x). Elke leider behoort per definitie ook tot een van de vier profielen, met zijn eigen krachten (en temperament). De ideale leider is zich daarvan terdege bewust, moet afstand kunnen nemen van het eigen ‘ego’ en moet bij voorkeur zeer empathisch zijn om alle krachten en profielen in het team voluit ruimte en vertrouwen te geven. Die leider heeft de gave om de meerwaarde van elke kracht te erkennen, te waarderen, te stimuleren en te bewaken. En vooral ook om inherente spanningen en verschillen te ontzenuwen, knopen door te hakken en keuzes te maken, in het hogere belang van het team. Zo wordt een team ook een kampioen.