Verkiezingen: mijn eerste analyse

De kans is groot dat u dit leest als u zich net van uw stemplicht heeft gekweten, of dat u op het punt staat om dat zo dadelijk te doen. In de late namiddag zullen de winnaars en verliezers van de lokale verkiezingen bekend worden. Hier volgt alvast mijn eerste analyse.

Wat zijn de belangrijkste parameters om winst en verlies bij verkiezingen te verklaren?
1. Toekomst voor verleden
​Bij verkiezingen geven kiezers hun vertegenwoordigers een krediet voor het beleid tijdens de volgende termijn. Verkiezingen gaan dus eerst over de toekomstplannen en dan pas over het beleid van het verleden. De centrale vraag luidt: Wie heeft het meest vertrouwenwekkende, inspirerende project voor de toekomst? Het bilan van het gevoerde beleid in de voorbije periode is belangrijk, in de zin dat bestuurders een goed rapport moeten kunnen voorleggen, maar dat is eerder een olympisch minimum (waarvoor de kiezer zes jaar geleden al krediet heeft gegeven). En zeker geen voldoende voorwaarde om ook in de toekomst een stad of gemeente te besturen. Het spreekt voor zich dat wie is gebuisd voor de voorbije legislatuur, of een ruime onvoldoende heeft gehaald, geen krediet meer zal krijgen.

2. It’s the agenda, stupid
Het is een ijzeren wet in verkiezingscampagnes: de partijen en kandidaten die hun “eigen” thema’s tot inzet van de verkiezingen kunnen maken (in de media en in de publieke opinie) zullen de verkiezingen winnen. Voor deze verkiezingen waren er twee hoofdthema’s: migratie in al zijn facetten (transmigranten, illegalen, criminaliteit, identiteit) en levenskwaliteit (zwakke weggebruikers, propere lucht, de fiets als nieuw campagnesymbool). Partijen die zich op deze thema’s het sterkst hebben geprofileerd maken het meeste kans om als winnaars uit de stembusslag te komen. Een derde thema dat in de laatste campagneweken op de agenda is gekomen (vooral via de uitzendingen van de openbare omroep) is armoede. Wanneer meerdere partijen kampen om een thema, is het origineel altijd geloofwaardiger dan het kopie.

3. De bonus
Sterke mandaathouders, zoals burgemeesters, kunnen meestal rekenen op een bonus van de kiezers. Het zijn meestal figuren die erin geslaagd zijn om boven de partijgrenzen te stijgen en ideologische kloven te overbruggen. Het zijn bruggenbouwers die verbinden en getuigen van gezond verstand en pragmatisme.

4.  Dé verrassing
Het is stilaan een boutade, maar elke verkiezing heeft wel een verrassing in petto. Een winnaar (of verliezer) die ook de beste peiling of analyse niet had zien aankomen. Vaak ook een effect van de laatste dagen. Ook vanavond wellicht het geval. Zo kloppen natuurlijk alle analyses :-)

5. Beter vrienden dan vijanden
Kiezers schudden de kaarten, maar uiteindelijk beslissen de partijen wie uw stad of gemeente zal gaan besturen. De winnaars van vanavond kunnen straks misschien verliezers worden, terwijl een verliezer morgen op de wip kan komen te zitten bij een coalitievorming. De echte prijzen worden de komende weken (en in sommige gevallen, zelfs maanden) uitgedeeld. Daarom is het voor een partij en kandidaat belangrijk om niet teveel vijanden te hebben (en dus niet teveel veto’s), en nog belangrijker:  vooral ook enkele goede vrienden te hebben in andere partijen (los van voorakkoorden). De campagne is vanavond nog niet gedaan, maar begint pas echt.