Tijdperk van 'permacrisis'

Terwijl de meesten onder ons zich opmaken voor vreugdevolle eindejaarsfeesten, zal 1 op 2 landgenoten veel soberder vieren dan vorige jaren. De huidige crisis snijdt diep en zal volgens de helft van de Belgen nog minstens 2 jaar duren. De ‘permacrisis’, een staat van permanente crisis, wordt het nieuwe normaal. We moeten al een halve eeuw teruggaan in de tijd voor een crisis met zo’n ingrijpende, langdurige impact.

​Afgelopen week maakte ik de resultaten bekend van een grootschalig onderzoek van BBDO bij een representatief staal van de Belgische bevolking over hun beleving van de crisis. Wat zijn de belangrijkste bevindingen?

1. De crisis treft nagenoeg iedereen in de bevolking. 60 procent is zelfs zeer zwaar geïmpacteerd. Dat geldt in het bijzonder voor lagere en middeninkomens, voor ouderen en voor vrouwen. Vrouwen zijn traditioneel de voornaamste verantwoordelijken voor de inkopen, en er is een steeds groter wordende groep van alleenstaande moeders met kinderen die het vandaag extra moeilijk hebben. Een grote groep is dan ook actief op zoek naar extra inkomen om de spreekwoordelijke eindjes aan elkaar te kunnen blijven knopen.
2. Zowat iedereen heeft intussen – noodgedwongen -  in mindere of meerdere mate ook zijn consumptiegedrag aangepast. Dat geldt in de eerste plaats voor ons energieverbruik (de temperatuur in huis enkele graden minder zetten, of minder water verbruiken). Of in de supermarkt gaan we meer huismerken kopen dan A-merken, we gaan actief op zoek naar kortingen en promoties allerhande, en we houden ons steeds vaker aan het boodschappenlijstje bij een bezoek aan de winkel.
3. Een meerderheid van de consumenten ziet intussen geen verschil meer tussen A-merken en huismerken in heel veel productcategorieën. Goedkopere huismerken gedijen goed tijdens een economische crisis. In de jaren 70 introduceerde het toenmalige GB  zijn zgn. witte producten als antwoord op het duurdere leven. Voor velen zijn huismerken intussen volwaardige merken geworden. En dat zal in vele gevallen zo blijven.
4. De opinie leeft vaak dat onder druk van hogere prijzen en het duurdere leven andere problemen naar het achterplan zouden verdwijnen: de opwarming van de aarde bijvoorbeeld. Maar in het onderzoek van BBDO blijft het klimaat een belangrijke uitdaging voor een meerderheid van de Belgen waarvoor dringend actie nodig is. De huidige crisis zal de energietransitie versnellen. Maar consumenten worstelen nog wel met de hogere prijzen van heel wat duurzame producten. 
5. We leven al 3 jaar in een polycrisis (covid, stijgende prijzen, oorlog in Oekraïne), en voor 1 op 2 Belgen zal deze crisismodus nog minstens tot eind 2024 duren, of zelf langer. Daarom spreken we voortaan beter over een ‘permacrisis’: een permanente crisis in de portemonnee van de mensen, maar ook in hun hoofden. Over wat de maatschappelijke gevolgen hiervan op korte en middellange termijn zullen zijn, blijft het voorlopig speculeren. Maar het heeft er wel alle schijn van dat de zomer voorbij is en dat we verschuiven naar de herfst, en misschien op wat langere termijn zelfs naar de figuurlijke winter.

 
 
 
Toegegeven de studie brengt ons geen vrolijk nieuws. Ze bevestigt wat velen onder ons al langer aanvoelen, en beleven. In deze kijk heb ik al in het voorjaar een somber toekomstbeeld opgehangen, en dat wordt nu ook statistisch onderbouwd met ontnuchterende cijfers.  We kunnen deze werkelijkheid beter onder ogen zien, eerder dan ervan weg te lopen. 
 
Maar ook al is het spreekwoordelijke glas vandaag, en de komende maanden, eerder halfvol toch vind ik dat we de hoop nooit mogen opgeven en dat we het halvolle glas voor ogen moeten blijven houden. Want elke crisis biedt ook mogelijkheden om sterker te worden en sprongen vooruit te maken.
 
Ik wens jullie langs deze weg allemaal deugddoende eindejaarsfeesten, en zie jullie graag terug op deze plaats in 2023.
 
Hier leest u meer over de studie: https://www.bbdo.be/articles/consumer-crisis