Nieuwe paars-witte waterhoofd

Heeft Anderlecht afgelopen week eindelijk een nieuw evenwicht gevonden? Marc Coucke liet er bij zijn aantreden als  grote baas van voetbalploeg Anderlecht 2 jaar geleden geen gras over groeien. In de hem eigen - en eigengereide stijl - zorgde hij onmiddellijk voor een radicale breuk met het verleden van de club. En het ging om meer dan louter een stijlbreuk. De zogenaamde aristocratische en verouderde cultuur van paarswit moest op de schop.  De rest is geschiedenis. 

Nooit in haar geschiedenis is de paars-witte club dieper gezakt.  Ook al menen analisten na de overwinning van vrijdag op het veld van Charleroi een keerpunt te zien. De toekomst zal uitwijzen of de komst van nieuwe trainer Franky Vercauteren voor een kantelmoment kan zorgen, dan wel dat hij een overgangsfiguur is, in een lange rij.
Maar over de sportieve prestaties van Anderlecht wil ik het hier vandaag niet hebben. Wel over de lessen die ondernemers (van groot tot klein) kunnen trekken uit de overname van Anderlecht door Marc Coucke. En die  is nu al uitgegroeid tot de meest boeiende business case van de laatste jaren. De evoluties volgen zich in razendsnel tempo op en zijn bovendien elke dag in ‘real time’ te volgen, alsof het een aflevering van ‘Thuis’ of ‘Familie’ betreft. 
 
Heel veel overnames en fusies van ondernemingen (en verenigingen) mislukken op onoverbrugbare culturele verschillen, die diep geworteld zitten in een organisatie, schreef ik vorig jaar al op deze plaats. Aanvankelijk wierp Coucke zich op als een volleerde 'change master' en leek hij  – zeer impulsief - te kiezen voor een strategie om de bestaande en in zijn ogen oubollige cultuur te vernietigen. Er werd behoorlijk flink aan de boom geschud (met het ontslag van Herman Van Holsbeeck als belangrijkste symbool). Afgelopen zomer zou oud-voorzitter Roger Van den Stock nog zwaar uithalen naar Coucke die hem 'zijn geschiedenis' had afgenomen. Gaandeweg werd het Coucke duidelijk dat de cultuur van RSCA (met al zijn ontsporingen incluis) zich niet zomaar laat uitroeien, en weerbarstiger is dan velen vermoedden. En was hij genoodzaakt om een pragmatischer koers te varen.
 
Met de spectaculaire komst van Vincent ‘Prince’ Kompany koos Coucke voor een bijsturing: een strategie van verandering verzoenen met het herstel van het broze DNA van de club. Een op het eerste zicht geniale zet. Niet als een blijk van nostalgie (hoe belangrijk emoties ook zijn), maar vooral als een baken voor de toekomst. Voor de zomer vergeleek ik de komst van Kompany een beetje met de terugkeer van Steve 'God' Jobs bij het zieltogende Apple Computer 20 jaar geleden. Elke vergelijking gaat natuurlijk op tot ze spaak loopt, maar er waren wel parallellen. Beiden incarneerden de ziel van het merk en belichaamden de waarden van de organisatie als geen ander. Beiden waren rusteloos en gedreven door verandering en vernieuwing. En beiden waren de gedroomde ambassadeurs van de verandering, zowel binnen als buiten hun organisatie. 
 
Maar voor wie de geschiedenis van Apple kent, weet dat het Jobs 5 tot 7 jaar van zijn leven heeft gekost om Apple uit de gevarenzone te tillen en structureel te doen aanknopen met duurzaam succes. Ook de transformatie van Anderlecht zal een werk van zeer lange adem zijn, en veel bloed, zweet en tranen kosten. In een onbewaakt moment gaf Jobs ooit toe wel eens de handdoek in de ring te hebben willen gooien. Zou Vincent Kompany zich hierin herkennen, vroeg ik me de voorbije dagen af. Hij liet in de coulissen van Charleroi afgelopen vrijdagavond in elk geval een zeer verweesde indruk na, ondanks de overwinning.
 
Tenslotte nog dit: je kan een systeem proberen te veranderen, maar vaak zal het systeem jou veranderen. Ook daar heeft Coucke moeten mee leren leven, tegen wil en dank. Toen hij bij Anderlecht aantrad hield hij meteen grote keus in het legertje van boven- en onderbazen van allerlei pluimage. Anderlecht had een duur waterhoofd, en dat moest terecht op de schop. Maar wie ziet er 2 jaar later nog doorheen het bos van zoveel nieuwe managers, assistants, coaches, en andere zelfverklaarde adviseurs nog de bomen staan? Kompany in eigen persoon werd afgelopen week verantwoordelijk voor 'de filosofie' van de club. Op zich is dat een goede zaak, maar wel duur betaald. Maar tevens rijst de vraag of het oude waterhoofd niet vervangen is door een nieuw waterhoofd? En heeft het systeem uiteindelijk van Marc Coucke gewonnen? 

Wat zijn mijn lessen uit 2 jaar 'transformatie' bij Anderlecht? Je snijdt best zo snel mogelijk de dorre, dode takken af, maar je verankert terzelfdertijd de stam, de wortels van de organisatie naar de toekomst. Met Michael Verschueren, Vincent Kompany en Franky Vercauteren heeft Anderlecht eindelijk terug een 'pedigree' die verleden en toekomst kan verbinden. Kies verder voor een eenduidige strategie van verandering, met heel veel focus, die het mogelijk moet maken om realistische doelen te halen. Hou strategie en cultuur in balans. Weet dat het een volgehouden inspanning vraagt over meerdere jaren. En hou vooral de boel intern samen. Good luck paars-wit!