Mythe van MBA doorprikt

Een MBA-diploma betekent voor vele kaderleden in ondernemingen nog steeds een belangrijke stap omhoog op de carrièreladder. De gediplomeerden worden er niet alleen zelf beter van (zeker op financieel vlak), maar ook hun onderneming kan er alleen maar sterker, performanter, succesvoller door worden. Althans dat is de gangbare overtuiging. Recent wetenschappelijk onderzoek doorprikt deze mythe. Belangrijk: CEO's komen beter wat "onder de mensen".

​Het is met name de gezaghebbende Financial Times die deze maand de kat de bel aanbindt in zijn bijlage over de belangrijkste MBA-opleidingen in de wereld. Amerikaanse opleidingen (Columbia Business School of Harvard Business School) voeren de lijst aan, waarin daarnaast ook Europese opleidingen (Insead, HEC Paris) opduiken aan de top. Vlerick Business School is de enige Belgische opleiding in de top-100. Elk jaar leveren deze business-schools tienduizenden jonge, ambitieuze kaderleden een zeer duur, maar evenzeer heel gegeerd diploma af dat hen toelaat om hogerop te klimmen in de ondernemingshiërarchie. In de directiekamers van vele van de grootste ondernemingen zijn MBA-gediplomeerden sterk vertegenwoordigd. Soms is het een bijna noodzakelijke voorwaarde om te postuleren voor een hogere functie, binnen of buiten de eigen onderneming. Want er regeert al vele decennia een populair geloof dat meer kennis en een goede opleiding zorgen voor meer innovatieve en productieve leiders en een grotere opbrengst voor aandeelhouders, en de laatste jaren zelfs voor een betere wereld. 
 
Maar heeft MBA ook daadwerkelijk zijn belofte waargemaakt? In FT rapporteren professoren van MIT en de universiteit van Kopenhagen over wetenschappelijk onderzoek naar verschillen tussen een MBA-gediplomeerde die het schopt tot CEO van een onderneming in opvolging van een voorganger zonder MBA-diploma. De resultaten zijn op zijn minst onthutsend. De onderzoekers vonden géén bewijs dat CEO’s met een MBA zouden zorgen voor een stijging van verkoop, productiviteit, investeringen of export in vergelijking met hun voorgangers. De grootste verschuiving bestond in een daling van de loonkost in de onderneming, met 3 tot 6 percent. Op de korte termijn profiteren de aandeelhouders van de komst van een CEO met een MBA. De CEO’s zelf zagen hun eigen salarispakket eveneens groter worden. Ondernemingen zonder een CEO met een MBA daarentegen zijn meer geneigd om hogere inkomsten en winst te delen met hun medewerkers. 
 
Voor een verklaring verwijzen de Amerikaanse en Deense onderzoekers naar de nog steeds populaire doctrine van de economist Milton Friedman die in jaren 70 van de vorige eeuw poneerde dat “social responsibility of business is to increase its profits”. Vele MBA-opleidingen zijn er nog steeds op gericht om ondernemingen meer winst te doen maken door te snoeien in personeelsuitgaven en andere vormen van zgn business re-engineering. Een andere veronderstelling is dat een grote meerderheid van MBA-studenten een klein, gesloten, exclusief clubje vormen dat weinig contact of voeling heeft met de wereld van arbeiders of bedienden op de werkvloer. 
 
De resultaten van dit onderzoek komen wellicht hard binnen bij vele MBA-gediplomeerden. Enige nuance is evenwel nodig. De onderzoekers maken zelf de kanttekening dat een meerderheid van de CEO’s in het onderzoek het MBA-diploma al voor het jaar 2000 had behaald.  De wereld van CEO’s, ook met een MBA-opleiding, is intussen volop in evolutie. De belangen van aandeelhouders worden steeds meer afgestemd met de belangen van stakeholders, waaronder de eigen medewerkers, of maatschappelijke belangen (duurzaamheid, diversiteit, ethiek). Vele MBA-opleidingen hebben de voorbije jaren deze omslag gemaakt, of hierbij zelf aan de kar getrokken. Het zou evenwel goed zijn, mochten toekomstige MBA-gediplomeerden zelf ook wat meer “onder de mensen” op de werkvloer komen, voorbij de obligate “town hall meetings”, of informele “CEO Talks”. Die kloof blijft nog steeds groot.