Kan een boek de wereld redden?

In mijn nieuwe boek ‘De onsterfelijke onderneming’ reik ik bedrijven concrete handvaten aan om te overleven in disruptieve tijden. Het boek heeft intussen zijn weg gevonden naar de lezers. Deze week kreeg ik van enkelen de vraag of het AGIL-paradigma ook toepasbaar is op de bredere samenleving. Zeker in het licht van de politieke aardverschuiving die afgelopen week in Nederland plaatsvond. Kan uw boek de wereld redden, vroeg iemand zelfs wat ondeugend. Nee dus, maar het kan wel helpen om de vaart van de wereld beter te vatten.

Het AGIL-paradigma dat ik in mijn boek ontleen aan de Amerikaanse socioloog Talcott Parsons was niet voorbestemd om als een strategisch kompas te fungeren voor ondernemingen. Dat is het denkwerk dat ikzelf heb verricht in het kader van mijn doctoraat en thans in dit boek. In zijn oorspronkelijke versie van het paradigma dat Parsons voor de eerste maal neerzette in zijn boek ‘Economy and Society’ (1956) onderzocht hij vooral hoe sociale systemen kunnen overleven, of een evenwicht vinden. Hij had het dan o.a. over de economie, de politiek, de familie, de brede samenleving. En hoe deze systemen zich tot elkaar verhouden, welke wisselwerkingen er plaatsen vinden, en welke spanningen en conflicten zich kunnen voordoen. Parsons was een groot systeemdenker, maar hij was ook een verzoener, een bruggenbouwer die streefde naar harmonie en orde in plaats van conflict en chaos.
 
Dus op de vraag van enkele lezers is het antwoord volmondig: ja. Wil een samenleving, zoals onze Europese samenleving, op termijn overleven zal zij de vier functies van het AGIL-paradigma moeten vervullen als een voorwaarde voor overleven. Dat betekent meer concreet:
A: zich aanpassen aan een veranderende wereld, met nieuwe technologieën, nieuwe generaties, nieuwe samenlevingsverbanden, een grote diversiteit. Het verleden komt nooit meer terug. De toekomst kunnen we wel vorm geven.
G: een duidelijke visie en strategie uitzetten met het oog op de lange termijn, voorbij de waan van de dag. En dat mag best een droom zijn: “a man on the moon”. Of de Europese droom na de gruwelen van Wereldoorlog 2. We hebben meer dromen nodig dan plannen.
I:  de boel meer dan ooit samen houden: verbinden in plaats van verdelen of polariseren. De noodzaak van een inclusieve samenleving waarin niemand uit de boot valt.
L: het herbronnen, en herijken van onze identiteit, cultuur en waarden. Niet als een relikwie uit een ver verleden, maar als een inspirerend kompas voor de toekomst. Het maakt ons tot wie we zijn.
 
Alleen als we erin slagen om een nieuw, voortschrijdend evenwicht te vinden tussen deze vier functies, die vaak ook botsen met elkaar, zal onze samenleving duurzaam overleven.
Het roept ook de vraag op naar nieuw leiderschap in het brede maatschappelijke veld. In plaats van ons blind te staren op het centrum van de macht, is het wellicht gepaster om te te kijken naar nieuwe bewegingen en leiders in de periferie, aan de basis.
​Het is mijn overtuiging dat het vooral vrouwen zullen zijn die ons doorheen deze turbulente tijden zullen leiden. De toekomst van de wereld is een vrouw.