Kan Coucke Anderlecht nog redden?

De diepe crisis waarin voetbalclub RSC Anderlecht momenteel is beland, komt niet uit de lucht vallen. Het is het figuurlijke verhaal van een aangekondigde dood, en heeft veel weg van de implosie van een jarenlang mismeesterd systeem. Maar ondernemingen, en voetbalclubs, die tegen de afgrond aankijken, kunnen uit hun as herrijzen. Ik schreef er vorige week een opiniestuk over voor De Tijd.
 

De wittebroodsweken van Marc Coucke als nieuwe eigenaar van RSC Anderlecht hebben  niet echt lang geduurd. Na de bedroevende resultaten bij aanvang van deze competitie  namen analisten eind september van vorig jaar al het woord “crisis” in de mond. Daarbij rees telkens opnieuw de vraag wat het DNA van de paarswitte ploeg is. Iets waar menig ondernemer op overnamepad mee worstelt.
 
Het DNA zit diep verankerd in de identiteit, de cultuur, de waarden van elke organisatie (van een onderneming tot een vereniging). Het DNA van een organisatie laat zich niet vastleggen in een “due dilligence” of een “dashboard”. Het is latent aanwezig in de dagelijkse omgangsvormen, de normen en regels, de belevingen. Vaak zelfs onuitgesproken. Voor een buitenstaander duurt het meestal heel lang vooraleer hij doordringt tot het DNA van een organisatie. In Barcelona is dat treffend uitgedrukt in het credo “mes que un club”. Een voetbalclub – en bij uitbreiding elke onsterfelijke onderneming – is meer dan een notariële akte of een excell-spreadsheet met kwartaalcijfers.  
 
In mijn nieuwe boek ‘De onsterfelijke onderneming’ toon ik aan de hand van 40 jaar Apple aan dat de identiteit, cultuur en waarden helemaal bovenaan de pikorde staan binnen een onderneming die wil overleven op de langere termijn. Heel veel overnames en fusies van ondernemingen (en verenigingen) mislukken overigens op onoverbrugbare culturele verschillen, die diep geworteld zitten in het DNA. Je kan een systeem proberen te veranderen, maar vaak zal het systeem jou veranderen. Het is wat ook Coucke & Co intussen hebben ervaren.
 
De wederopbouw van Anderlecht  zal een werk van lange adem zijn. Welke adviezen kunnen Coucke en Anderlecht er terug bovenop helpen op termijn?
 

1. Zich versneld aanpassen aan de nieuwe tijden. De uitwassen van de verrotte managementcultuur uit het verleden hardnekkig blijven bevechten, en uitroeien tot op het bot. De echte macht van Anderlecht zat al jaren niet meer in de bestuurskamer. Er was een dubieus parallel circuit gegroeid dat de echte sportieve én financiële lakens uitdeelde. De operatie “Propere Handen” moet in het Astridpark zelf beginnen, en niet alleen in de gebouwen van de voetbalbond. 
2. Het DNA van de club in ere herstellen. Niet als een blijk van nostalgie (hoe belangrijk emoties ook zijn), maar vooral als een baken voor de toekomst. Alleen wie een duidelijk ijkpunt heeft (zeg maar identiteit), zal slagen in zijn opdracht om de ploeg in nieuw vaarwater te loodsen. De keuze om Michael Verschueren de sportieve leiding van de club toe te vertrouwen is daarom een goede keuze, die niets te vroeg kwam. Verschueren heeft zich afgelopen week trouwens nadrukkelijk opgeworpen als het bruggenhoofd van de ploeg in moeilijke tijden  (in afwezigheid van de voorzitter). 
3. De boel samen houden. Twee weken terug ontvouwden de supporters van Borussia Dortmund een TIFO met een beeld van een vader en zoon in zwartgele clubkleuren en de boodschap (vrij vertaald): "Als kind kwam ik met mijn papa naar Dortmund, die op zijn beurt met zijn papa meekwam."De sterkste band van een supporter met een voetbalclub is een bloedband, die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Onderzoek naar Engelse voetbalclubs toonde  enkele jaren geleden aan dat de afstamming en de clubliefde van grootvader en vader in vele gevallen bepalend is voor welke ploeg men vandaag supportert. Het is een lange termijnrelatie, voor het leven zelfs. Het maakt dat voetbalploegen niet afsterven en vaak weer uit hun as weten te herrijzen. Het maakt ook dat spelers, trainers en bestuurders slechts tijdelijke huurlingen van een voetbalmerk zijn. Een voetbalmerk bestaat en overleeft alleen bij de gratie van zijn supporters. En dat werd vorige vrijdag op het veld van Standard door de paarswitte supporters op zeer brutale wijze duidelijk gemaakt.

 
Ja, een bedrijf dat diep is gezonken, kan uit zijn as herrijzen. Maar het is slechts weinigen gegeven. Ruim 20 jaar geleden kwam Apple Computer door wanbeleid aan de rand van een faillissement te staan. Verloren zoon Steve Jobs kwam een gedwongen ballingschap terug aan boord van het gezonken schip. Hij slaagde er met veel bloed, zweet en tranen in  om Apple opnieuw op koers te krijgen, en naar ongekende hoogten te leiden. Zal Marc Coucke er de komende maanden, en jaren, in slagen deze krachttoer te herhalen? Zal hij zorgen voor de oplossing, of zelf deel worden van het probleem? De toekomst van Anderlecht ligt in zijn handen, én die van de supporters. Maar dan liefst met champagnevoetbal, zonder Bengaals vuur, en samen de ‘koekenbak’ dansend in het Astridpark.