Het kaartenhuisje

Vorige vrijdag beslisten de regeringen van ons land om de laatste coronamaatregelen – waaronder het dragen van een mondmasker op het openbaar vervoer – op te heffen. Zo lijkt het langverwachte rijk van de vrijheid eindelijk aangebroken. Maar op weinig plaatsen was er sprake van bevrijdingsfeesten. De bevolking heeft intussen andere zorgen aan het hoofd. We mogen dan wel opnieuw vrij zijn van corona intussen pakken elders dichte donkerwolken samen.

Ik wil de trouwe lezer(es) van deze blog vooraf waarschuwen. Alhoewel je mij van nature kent als iemand met beide voeten op de grond, maar toch met een voluntaristische inborst, is dit wellicht het meest donkere bericht dat ik hier ooit heb gedeeld. Maar ik kan jullie alvast gerust stellen: ik besluit met een hoopvolle noot.
 
Want al mogen de coronamaatregelen bij ons dan opgeheven zijn, corona is elders in de wereld nog helemaal niet weg. Met name in het land dat aan de oorsprong lag van deze pandemie blijft de overheid zeer beducht voor nieuwe uitbraken en gaan hele steden op slot. Gezondheid krijgt absolute voorrang op economische groei. Het maakt dat de economische activiteit van China tijdens de voorbije maanden – vooral in de grote steden – met een derde is gekrompen. Wat op zijn beurt dan weer aanleiding geeft tot productie- en leveringsproblemen voor de hele wereldhandel. 
Intussen blijkt uit onderzoek dat wie besmet is geweest met het coronavirus hierdoor ernstige hersenschade kan opgelopen hebben.  De gevolgen van zogenaamde ‘long covid’ laten zich heel langzaam zien: van vermoeidheid tot geheugenverlies. En wie weet klopt het virus dit najaar opnieuw aan onze voordeur aan. Of zijn we straks dan weer helemaal in de ban van de apenpokken?
 
Ook al mag de coronacrisis de voorbije twee jaar zeer goed zijn opgevangen door massale financiële steunmaatregelen door de overheden, de weerbots laat zich nu gevoelen door een torenhoge schuldenberg en hoogoplopende inflatiecijfers. Die tasten de koopkracht aan van brede lagen in de bevolking. Er wordt nu al gewag gemaakt van ‘nieuwe armen’ onder de lagere middenklasse. Het maakt dat aankopen worden uitgesteld, bijvoorbeeld een bezoek aan de kapper, terwijl ook het horecabezoek dreigt te verminderen. Wat mensen elke maand meer moeten uitgeven aan op hol geslagen energietarieven zal elders moeten verhaald worden. 
 
In vele Westerse landen daalt de consumptie sinds enkele maanden, en weinig laat vermoeden dat hier snel beterschap te verwachten valt. Een recessie staat voor de deur. Centrale banken aarzelen om te kiezen tussen gas geven of op het rempedaal te gaan staan. Stagflatie (een combinatie van hoge inflatie met negatieve economische groei) leek lange tijd een spookbeeld, maar wordt straks het nieuwe normaal. Op de banken van economisten blijft het intussen heel stil. Ook zij weten het niet meer.
 
En dan is er nog de oorlog in Oekraïne die intussen uitdraait op een ware uitputtingsslag met veel menselijk leed en aanleiding geeft tot een nieuwe bewapeningswedloop waarvan niemand durft voorspellen waar dit toe leidt. De dreiging van een nucleaire oorlog bezorgt vandaag ook bij ons vele kinderen nachtmerries. Vrede lijkt verder weg dan ooit. 
 
De opwarming van de aarde zet zich intussen onverminderd door. Het thema mag dan uit het nieuws verdwenen zijn, op het terrein is de impact – ook in ons land – meer voelbaar dan ooit voordien. In grote delen van de wereld brengt de droogte en daarmee gepaard gaande hongersnood dan weer een nieuwe volksverhuizing op gang van Zuid naar Noord, zonder voorgaande in de geschiedenis.
 
Wat ook opvalt is de onderlinge interdependentie: alles is met alles verbonden. De wereld lijkt wel op een fragiel opgebouwd kaartenhuisje. Wie één kaartje wegtrekt dreigt het hele huisje te doen instorten. We zitten allemaal in dezelfde schuit. En wie vandaag nog hoopt te ontsnappen aan zoveel onheil zal straks pijnlijk ontwaken. 
 
Ik geef toe dit is geen opbeurend verhaal. Maar je kan beter de werkelijkheid beter frontaal in de ogen kijken eerder dan ervan weg te lopen en te hopen dat het zo’n vaart wel niet zal lopen. Het moet het besef doen groeien dat dit een collectieve inspanning zal vergen, van elk van ons, schouder aan schouder, tegen een vijand als een veelkoppig monster. En vooral nooit de hoop verliezen op een andere en betere toekomst. Want ook al zijn de trends verontrustend er is tezelfdertijd ook sprake van een grote veerkracht en solidariteit als gevolg van zoveel bedreigingen. De wetenschap is in staat om een pandemie te overwinnen. Overheden, bedrijven én burgers zetten versneld door het geo-politieke en ecologische stormweer meer dan ooit in op een duurzame toekomst.
En het bewustzijn groeit langzaam dat globale uitdagingen ook lokale aanpassingen vereisen. En dat doen we best op een inclusieve en solidaire manier, zonder iemand achter te laten. Wie er snel wil geraken, gaat beter alleen. Wie ver wil geraken, gaat beter samen.