Harari verschijnt in Antwerpen

Maandag komt Yuval Noah Harari, de grootste denker van dit moment, naar Antwerpen voor een publiek optreden. Sinds het verschijnen van zijn boeken ‘Sapiens’ en ‘Homo Deus’ heeft deze Israëlische historicus de status van moderne intellectuele rockster verworven. Anderen hebben het over een nieuwe Messias. Zijn optreden heeft niet toevallig plaats in de Lotto-Arena. Hij krijgt er maandag ook een ere-doctoraat van de Vrije Universiteit Brussel. Ik zal er graag bij zijn. Om geboeid te luisteren, maar ook om kritisch te reflecteren.

In zijn twee eerste boeken – inmiddels wereldwijde bestsellers - gidste historicus Yuval Noah Harari ons doorheen tienduizenden jaren geschiedenis van de mensheid (“Sapiens”) of verkende hij nieuwe horizonten in een verre toekomstvoorspelling (“Homo Deus”). In zijn recentere “21 lessen voor de 21steeeuw” heeft hij het over de brandende actualiteit van vandaag. Hij gaat daarbij geen onderwerp uit de weg: van terrorisme, over nationalisme tot immigratie. De grootste bedreiging is volgens Harari evenwel de klimaatopwarming. Het is ook de meest persoonlijke én militante Harari tot nog toe. Laverend tussen hoop en wanhoop.
 
Harari laat de lezer bij momenten met een flinke dosis doemdenken en determinisme achter: de opmars van bio- en informatietechnologie en de niets ontziende almacht van algoritmen en “dataïsme”. Algoritmen zullen het overnemen van de vrije wil, zo stelt hij affirmatief. Het zal van de 21steeeuw wel eens de meest ongelijke samenleving uit de geschiedenis kunnen maken. Een wereld die wordt geregeerd door een nieuwe elite van oligarchen (in politiek en economie overigens). 
 
Hij waagt zich op plaatsen aan zeer concrete voorspellingen voor sectoren, de reclame bijvoorbeeld (dicht bij mijn bed). De macht verschuift ook hier van mensen naar algoritmen, die voor ons keuzes zullen maken en dingen voor ons gaan kopen, “en zal de reclame-industrie failliet gaan”, voorspelt hij. Of het zo’n vaart zal lopen, blijft voorlopig een vraagteken. Feit is wel dat reclamebedrijven die morgen willen overleven volop bezig zijn zichzelf heruit te vinden én algoritmen omhelzen.
 
Harari is op zijn sterkst wanneer hij ontwikkelingen in een ruimer perspectief kan plaatsen met handvaten en kaders die hij ons al in zijn vorige boeken heeft aangereikt. Zijn grote kracht is het leggen van verbanden, het wijzen op contradicties, en dat alles prachtig uitgeschreven in een lang holistisch verhaal. Onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek en een groot observatievermogen. In zijn recente publicaties wordt hij ook persoonlijker, geëngageerder, militanter bij momenten. Hij wil niet louter toekijken langs de zijlijn. Hij wordt zelf speler.
 
Het siert Harari dat hij zich heeft durven gooien. Het maakt hem ook kwetsbaar. Maar hij geeft in elk geval heel veel stof tot nadenken, en debat. Je hoeft niet altijd met hem akkoord te gaan, maar je kan niet ontkennen dat hij een mening heeft, en daarvoor uitkomt. Op het scherp van de snee. Tot maandag in de Lotto-Arena.