Groot, groter, grootst

De plannen voor een megafusie van wielerploeg Soudal Quick-Step met het concurrerende team van Jumbo-Visma werden afgelopen vrijdag afgeblazen. Te complex, zo luidde het in de media. Vooral te hoog gegrepen, vermoed ik. Deze fusiesoap maakt duidelijk dat ook in de sportwereld eigenaren en aandeelhouders wikken en beschikken en finaal hun gelijk krijgen. Is het niet vandaag, dan zeker morgen.

Wat er zich thans in de wielersport afspeelt, mag dan de voorbije weken voor opschudding en dagenlang voorpaginanieuws hebben gezorgd, in het moderne bedrijfsleven zijn fusies en overnames, ook van vijandige aard, al veel langer schering en inslag. Ook afgelopen week geraakte bekend dat de grote luchtvaartmaatschappijen zich opmaken voor een nieuw rondje fusies en overnames. Zo zou een consortium onder leiding van Air France-KLM (zelf ook al een gevolg van een fusie) een overnamebod hebben gedaan op het zieltogende SAS (in een ver verleden zelf nog in een partnerschap met ons eigenste Sabena). De naweeën van de coronacrisis en de kabbelende economische conjunctuur worden als voor de hand liggende verklaring van deze overnamegolf aangegeven. 
 
Maar er is onderliggend meer aan de hand. De fusiegolf in het wielrennen, in de luchtvaartsector, en straks wellicht ook in vele andere sectoren is een zoveelste episode in het schier eindeloze feuilleton van concentratievorming in onze moderne kapitalistische economie. Zo is de Europese luchtvaart straks in de handen van amper drie grote spelers: naast het vernoemde Air France-KLM blijven er dan alleen nog de Lufthansa-groep over (waarvan ook Brussels Airways deel uitmaakt) en de combinatie van British Airways en Iberia over. In de marge blijft alleen Ryan Air zich opwerpen als een goedkope ‘challenger’ van de grote spelers. Er was een tijd dat monopolies werden opgeheven (ook in de telecom- en energiesector bijvoorbeeld) om meer concurrentie te stimuleren, de consumenten een groter aanbod, een betere dienstverlening,  en een betere prijs te bieden. Maar dat is intussen een illusie gebleken. En het ondermijnt finaal ook het maatschappelijke draagvlak en de legitimiteit van gezond ondernemerschap. 

Veel problemen van de Amerikaanse economie – en bij uitbreiding van de wereldeconomie – hebben minder te maken met een inzinking van het kapitalisme of grenzen aan de globalisering, dan wel met een ongeziene concentratie van de macht bij een kleine groep van grote bedrijven. Die bedrijven zijn zo groot en machtig geworden dat ze de markt dicteren, ze kunnen hun prijzen bepalen en hoog houden en de lonen laag. Naarmate een onderneming de markt dicteert, komen andere ondernemingen in die markt onder steeds meer druk te staan. Te veel macht in handen van een kleine bedrijfselite is goed voor de elite, maar slecht voor alle andere bedrijven, en bij uitbreiding de maatschappij waarin we allemaal leven. Dat gigantisme doodt gezonde concurrentie, leidt niet tot duurzame groei en brengt de mens in verdrukking.

Velen in het wielerpeleton, renners en begeleiders, sloegen eind vorige week een zucht van opluchting toen bekend werd dat de megafusie van de twee topploegen niet doorgaat. Alleen blijft de vraag: is dit definitief afstel, of louter uitstel tot een geschikter moment, of een realistischer plan? Ik gok op het laatste.

Illustratie bij deze blog: Het Laatste Nieuws, 7 oktober 2023