Gele hesjes: Freud verslaat Marx

 
De voorbije maanden is er al heel veel inkt gevloeid over het fenomeen van de ‘gele hesjes’. Het is daarbij niet altijd duidelijk wat hun profiel is, of wat hun diepere drijfveren zijn. Het lijkt op het eerste zicht een zeer heterogene groep. Maar recent onderzoek in Frankrijk werpt een nieuw licht op deze beweging. Freud is daarbij een betere verklaringsbasis dan Marx, zo blijkt.

In vele analyses werd de opstand van de ‘gele hesjes’ verklaard als een protest tegen de gestegen brandstofprijzen en een verlies aan koopkracht. Of een strijd van het platteland tegen de grootstad.  In dat verband wordt ook veelvuldig geschermd met de term ‘working poor’: mensen die een baan hebben, maar het moeilijk hebben om het einde van de maand te halen. Een louter sociaal-economische verklaring volstaat echter niet om het succes van deze beweging te duiden.
 
Nieuw academisch onderzoek van o.a. le Centre de recherches politiques de Sciences-Po (Cevipof) graaft dieper naar de motieven van de ‘gele hesjes’. Zij stellen vast dat klassieke socio-demografische variabelen (zoals leeftijd, sociale klasse, opleidingsniveau of woonplaats) niet langer volstaan om het fenomeen te duiden. Zij stellen op basis van onderzoek vast dat meer ‘subjectieve’ factoren in het spel zijn: ergernis, frustratie, eenzaamheid, wantrouwen tegenover anderen, zich ongelukkig voelen. ‘Freud heeft Marx van de troon gestoten’, schreef het Franse opinieweekblad L’Obs hierover vorige week. Wat de ‘gele hesjes’ vooral kenmerkt, en wat zij gemeenschappelijk hebben, is een gevoelen van vereenzaming, een ergernis en grote woede tegenover de overheid (verpersoonlijkt door de figuur van de president). De onderzoekers spreken dan ook van “la classe malheureuse”.
 
Om een antwoord te bieden op de grieven van de ‘gele hesjes’ zal een sociaal-economisch programma van verhoging van de koopkracht niet volstaan. Het zal er ook en vooral op aankomen om het verloren vertrouwen van deze groep terug te winnen. En dat zal een werk van hele lange adem zijn.