Wereld na Corona

Het is moeilijk de geschiedenis te herkennen terwijl je er middenin zit, houdt Geert Mak ons elke week voor.  En zo is dat ook met de wereldwijde uitbraak van het coronavirus. Voor wie goed kijkt, wordt steeds meer en meer duidelijk dat de impact veel groter zal zijn dan om het even welk virus in het verleden heeft teweeg gebracht. Corona is evenwel meer dan een virus. Het veroorzaakt ook grote economische en maatschappelijke schokgolven.  We zullen corona overleven, maar de wereld zal nooit meer dezelfde zijn. Een poging tot toekomstverkenning in vijf punten.

 

1. We leggen op dit moment nog steeds een grote collectieve veerkracht en weerstand aan de dag om het coronavirus, en de gevolgen daarvan, te lijf te gaan.  Crisissen worden dan graag omschreven als opportuniteiten. Maar op langere termijn zal corona een kantelmoment blijken in de toename van de systeemangst. Risico’s zullen sterker gemeden worden, en veiligheid en zekerheid komen hoger dan ooit op de mentale agenda te staan.
2. Corona zal maken dat mentale – en fysieke – grenzen en muren zullen opgetrokken worden, en gesloten zullen blijven. Het terugplooien op de ‘heimat’ of het eigen ‘nest’ als ultieme verdedigingsreflex tegenover alles en iedereen die vreemd of onbekend is. ‘Blijf in je kot’ zal nog lang nazinderen.
3. Voor wie al langer ten strijde trok tegen de globalisering zal corona het ultieme alibi zijn om nationalistische reflexen de vrije loop te laten. Wie dacht dat het met Brexit wel zou overwaaien, vergist zich. De wereld van Thomas Friedman van 15 jaar geleden is niet langer ‘plat’.
4. Corona maakt de kwetsbaarheid duidelijk van een hyper geconnecteerde wereld, economie en logistieke ketens, die ons de voorbije kwarteeuw heel veel ecomische groei en voorspoed brachten. Ondernemingen zullen geneigd zijn om hun onafhankelijkheid te versterken en minder afhankelijk te zijn van anderen. De netwerkeconomie, en netwerksamenleving, komt onder druk te staan.
5. In een poging om ons te wapenen tegen “zwarte zwanen” zal de opmars van de ‘surveillance state’ zich verder doorzetten. Privacy moet dan opzij gezet worden voor de individuele en collectieve veiligheid. Controle van individuen, in hun doen en laten, wordt dan geprezen als een deugd, eerder dan een gevaar. 

 
Samengevat: de wereld na corona zal meer gesloten zijn dan open, zal meer controle en bewaking vragen dan vrijheid en privacy, en de angst dreigt het te halen op vertrouwen. En steeds meer mensen zullen hun heil zoeken in autoritaire leiders en totalitaire systemen als alternatief omhelzen, omwille van hun vermeende daadkracht om met crisissen om te gaan.
 
Voor wie mij kent, weet dat ik geen zwartkijker ben. Maar ik heb ook nooit met een roze bril rondgelopen. Er is een gulden middenweg van zin voor realisme, maar ook met een flink dosis voluntarisme. ‘Waar een wil is, is een weg’, is al vele jaren een leitmotiv. En meteen ook een uitweg, ook uit elke crisis. De wereld na corona zal een andere wereld zijn, maar dat betekent niet dat we onze waarden en principes daarom moeten opzij schuiven. We zullen er alleen veel meer dan ooit voordien voor moeten knokken.