Harris - Trump: hoop vs angst

Komende week kruisen Kamala Harris en Donald Trump voor de eerste maal de degens in een televisiedebat in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november. Meer nog dan een duel tussen twee uitgesproken persoonlijkheden komen twee mens- en wereldbeelden tegenover elkaar te staan. Ze stellen ook de breuklijnen op scherp die kenmerkend zijn voor deze tijdsgeest. Ook bij ons.

De verkiezingscampagnes in de Verenigde Staten worden al vele decennia uitgevochten op het scherp van de snee. Ze laten ons een land zien waar de polarisering over vele onderwerpen hoge toppen scheert. De Verenigde Staten zijn meer dan ooit Verdeelde Staten. En waarin persoonlijke aanvallen onder kandidaten, lastercampagnes in de private sfeer en flagrante leugens helemaal normaal zijn geworden. Ook al mogen ze dat nooit zijn. Het zijn verkiezingscampagnes waarin nieuwe technologieën op massale schaal worden ingezet: van televisie in de jaren vijftig van de vorige eeuw over sociale media bij het begin van de nieuwe eeuw en Artificiële Intelligentie (inclusief ‘deep fake’) vandaag. En waarin veel geld, heel veel geld omgaat. De belangen zijn dan ook bijzonder groot. Als het gezegde, ‘The winner takes it all’, ergens opgang maakt, dan wel in de Amerikaanse kiesstrijd.
 
Leeftijd, gender en etnische achtergrond leggen in de strijd tussen Trump en Harris breuklijnen bloot als het om de vraag gaat wie het best geplaatst is om de VS te gaan leiden de komende vier jaar. Zelden was de keuze zo tastbaar, zo zichtbaar.
 
Maar de Amerikaanse verkiezingen van 2024 zijn ook om een andere reden bijzonder interessant om te volgen. Zij brengen twee visies op de mens en op de samenleving naar boven die diametraal tegenover elkaar staan. In die zin zijn deze verkiezingen een spiegel van de grondstromen die ik in mijn recente boek ‘De toekomst is terug’ behandel. En zijn zij ook uitermate relevant voor Europa, en ons eigen land. Een botsing tussen de open en de gesloten samenleving. Tussen het recht van de sterkste en solidariteit en inclusie. Tussen verbinden en veroveren.

Het is al langer duidelijk dat Trump en zijn aanhangers van angst, onzekerheid en woede een electoraal handelsmerk hebben gemaakt. Om het land zelfs aan de rand van een burgeroorlog te brengen, zoals bij de bestorming van het Capitool in de eerste dagen van 2021. Daartegenover plaatst Harris (en haar 'running mate' Tim Walz) een alternatief verhaal van verbinding en solidariteit rond een positief mensbeeld. 
 
In mijn boek geef ik aan hoe we collectief evolueren naar een mentale winter waarin angst en onzekerheid over wat de toekomst zal brengen toenemen. Het vertrouwen in instellingen zit op een dieptepunt, en we wantrouwen zelfs onze buren en collega’s. Ook in Vlaanderen. Maar tegenover dat sombere toekomstbeeld is er ook plaats voor een tegenstroom van hoop en perspectief. Van hoe we samen heelhuids en sterker doorheen de winter komen, zonder iemand achter te laten. Het is een tegenstroom die in de VS door het optreden en de uitstraling  van Harris op enkele weken tijd is uitgegroeid tot een ongezien krachtige en enthousiaste beweging. En die ook voor een kanteling in de opiniepeilingen heeft gezorgd (in het voordeel van Harris).
 
De strijd is echter nog lang niet beslecht. Het belooft nog hard tegen onzacht te worden. Maar de Verenigde Staten hebben deze zomer alvast laten zien dat er wel degelijk plaats en aanhang is voor een redelijk alternatief in onzekere tijden. Of zoals Michelle Obama het  mooi verwoordde tijdens de democratische verkiezingsconventie in Chicago vorige maand: ‘Hope is making a comeback’. 
Het zou goed zijn dat haar boodschap ook werkelijkheid wordt. Voor Amerika, en voor de rest van de wereld.

Vanaf deze maand verschijnt mijn kijk tweewekelijks, trouw op zondag. Blijf mij je reacties en feed-back mailen.